Kiedy potrzebny jest implant ślimakowy?

Implant ślimakowy to wszczepiane operacyjnie zaawansowane urządzenie elektroniczne stosowane wtedy, gdy konwencjonalne metody poprawy słyszenia nie przynoszą korzyści. Aparaty słuchowe nie w każdym przypadku są w stanie poprawić jakość życia, zwłaszcza osób z głębokimi ubytkami słuchu i resztkowym rozumieniem mowy. Roląimplantu ślimakowego jest zastąpienie działania niesprawnych komórek słuchowych. W działającym prawidłowo ślimaku energia mechaniczna zamieniana jest poprzez komórki słuchowe w impulsy elektryczne, które poprzez nerw słuchowy dostarczane są do mózgu. Elektrody wprowadzone do ślimaka zastępują więc niesprawne komórki słuchowe i w ten sposób dostarczają bodźce elektrycznych do nerwu słuchowego.

Elektroniczna proteza słuchowa składa się z dwóch zasadniczych części:

• zewnętrznej: procesora mowy połączonego poprzez przewód transmisyjny z cewką nadawczą. Wygląd procesora do złudzenia przypomina klasyczny, zauszny aparat słuchowy, lecz zwykle jest od niego znacznie większy
• wszczepialnej części wewnętrznej:
  • odbiornika, połączonego magnesem z cewką zewnętrzną,
  • stymulatora,
  • matrycy elektrod (wiązki elektrod).

Zasada działania implantu jest następująca:

Dźwięk z otoczenia dociera do mikrofonu(ów) procesora. To w nim następuje przetworzenie sygnału akustycznego na elektryczny, jego analiza i obróbka w procesorze DSP. Cewka transmisyjna za pomocą fal radiowych (dodatkowo nośnika zasilania implantu) przekazuje dźwięk dalej do odbiornika – cewki części wewnętrznej. Sygnał trafia następnie do procesora DSP stymulatora, gdzie przekształcany jest w kod cyfrowy, zgodnie z którym wytwarzane są impulsy elektryczne. I to one docierają do zakończeń elektrod umieszczonych w ślimaku. Nie wszystkie wszczepione elektrody są aktywne, jednak te działające mają za zadanie bezpośrednio stymulować elektrycznie nerw słuchowy - omijając uszkodzoną część ucha, umożliwiają słyszenie i rozumienie mowy.

Kto może skorzystać z wszczepienia implantów ślimakowych?

Podawane w mediach informacje na temat zbawiennego działania implantów ślimakowych nierzadko powodują wśród pacjentów konsternację. Wszyscy bowiem chcieliby osiągać poprawę słyszenia, jednak nie każdy może myśleć o implancie jako rozwiązaniu dla siebie. Oferta implantacji skierowana jest do osób dorosłych i dzieci:

• z obustronną głuchotą,
• z głębokim, obustronnym niedosłuchem odbiorczym z zachowaną wrażliwością wyższych pięter drogi słuchowej na stymulację elektryczną,
• z wadami rozwojowymi ucha wewnętrznego, które nie pozwalają na jego prawidłowe funkcjonowanie,
• użytkowników aparatów słuchowych, z którymi kontakt, pomimo prawidłowego dopasowania aparatów, jest znacząco utrudniony
• dzieci z wyżej wymienionymi problemami, które osiągnęły 12. miesiąc życia ^[1].

Pacjent, który zgłosi się do lekarza rodzinnego lub laryngologa nie zostanie od razu skierowany na operacjęwszczepienia implantu. Decyzja taka zapada w specjalistycznych ośrodkach, przeważnie w Klinikach Otolaryngologii ^[2]. Przeprowadzane tu badania są wielokierunkowe, a kandydat do implantu przechodzi szereg konsultacji:

• otolaryngologiczną, której przedmiotem jest poznanie przyczyny, przebiegu niedosłuchu i wieku, w którym nastąpiła utrata sł Pacjent musi przynajmniej przez 3-6 miesięcy używać aparatów słuchowych bez spodziewanych korzyści, by rozważać implant ślimakowy. Celem dalszej diagnostyki przeprowadzane sąbadania:
  • audiometrii tonalnej, określającej progi słyszenia. Do operacji kwalifikowane są osoby z odbiorczym ubytkiem słuchu ze średnią co najmniej 70 dB HL w tzw. lepszym uchu,
  • audiometrii słownej, sprawdzającej poziom rozumienia mowy. Jeżeli przy 55 lub 65 dB SPL (poziom normalnej mowy) pacjent osiąga poniżej 30-50% rozumienia mowy, wskazane jest implantowanie,
  • zysku z protezowania w wolnym polu, czyli różnicy między słyszeniem w aparatach i bez nich. Przy poprawie rzędu 20% i mniej uznaje się, że aparaty nie spełniają u danej osoby swojej funkcji,
  • audiometrii impedancyjnej, obrazującej funkcjonowanie ucha środkowego,
  • otoemisji akustycznych, sprawdzających działanie ślimaka,
  • badania potencjałów słuchowych wywołanych z pnia mózgu, oceniającego czułość narządu słuchu i miejsce jego uszkodzenia,
  • wideonystagmograficznego, badającego czynności obwodowego narządu równowagi (błędnika).

• logopedycznej, która określa poziom funkcjonowania językowego, stopień porozumiewania się pacjenta z otoczeniem i opanowania czytania mowy z ust,
• psychologicznej, oceniającej zdolności poznawcze badanego, osobowość i związane z niedosłuchem lub głuchotą problemy emocjonalne. Bardzo ważna jest ocena motywacji pacjenta i rodziny do przebycia leczenia i rehabilitacji oraz wyznaczenie realistycznych oczekiwań.
• radiologicznej, w której na podstawie tomografii komputerowej diagnozowany jest stan kości skroniowej oraz budowa i drożność ucha wewnę Z kolei badanie rezonansu magnetycznego ocenia nerw przedsionkowo-ślimakowy, przewód słuchowy wewnętrzny i kąt mostowo-móżdżkowy. Wykluczane są też wady rozwojowe uniemożliwiające przeprowadzenie zabiegu.

Decyzja o implantowaniu nigdy nie jest przez lekarzy podejmowania pochopnie. To wynik wielu badań i konsultacji, które zapobiec mają możliwemu niepowodzeniu i ocenić realne szanse pomocy poprzez implant ślimakowy. Koszt zabiegu i urządzenia jest w pełni refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Operacja i co dalej?

Podczas trwającego 2-3 godziny zabiegu w znieczuleniu ogólnym wykonywane jest nacięcie za uchem i przygotowywane miejsce pod implant. Usunięte zostają komórki powietrzne wyrostka sutkowatego, a do ślimaka, do schodów bębenka, wprowadzone zostają elektrody. Do kości umocowana zostaje część wewnętrzna implantu. Jeszcze w czasie operacji prowadzone są pomiary, sprawdzane jest działanie urządzenia i czynność drogi słuchowej.

Rekonwalescencja trwa ok. 4 tygodni. Pacjent może w tym czasie normalnie funkcjonować, jednak nie będzie jeszcze słyszał prawidłowo.

Dopiero po założeniu i aktywacji procesora dźwięku oraz jego dopasowaniu za pomocą programu komputerowego zaczyna się rehabilitacja. Ustawienie parametrów stymulacji elektrycznej jest procesem długotrwałym i wymaga powtarzania oraz wprowadzania zmian. W tym czasie pacjent znajduje się pod opieką audiologa, logopedy i psychologa, którzy oceniają sprawność narządu słuchu i postępy. Słyszenie w implancie różni się od tego, jakie znająosoby dobrze słyszące. Trzeba przyzwyczaić się i nauczyć nowego odbioru dźwięków. Możliwe staje się jednakże samodzielne, mniej zależne od pomocy innych życie. Dzieci mają szansę na rozwój mowy i naukę, a dorośli na pracę i ułatwione funkcjonowanie w społeczeństwie.

Wszczepienie implantu nie rozwiązuje wszystkich problemów osób niedosłyszących. Przy obustronnym niedosłuchu, aby słyszeć i rozumieć mowę oraz prawidłowo lokalizować dźwięki niezbędne jest słyszenie obuuszne. Dlatego wskazane jest używanie aparatu słuchowego po stronie ucha niezaimplantowanego, a także coraz częściej –stosowanie wszczepów w obu uszach.

Implanty ślimakowe umożliwiają słyszenie i rozumienie osobom, które bez nich skazane byłyby na życie w ciszy. Dzięki nim mogą radzić sobie nawet w hałaśliwym otoczeniu. Technologia rozwinęła się na tyle, że użytkownicy implantów mają szansę korzystać z telefonów komórkowych, odtwarzaczy osobistych i innych urządzeń audio. Oferta implantów pochodzi od wielu producentów: Cochlear, MED-EL, Adavanced Bionics, Neurelec.

Autor: Emilia Onofryjuk

Przypisy:

[1]

Wyjątek stanowi obustronna głuchota będąca wynikiem zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych – wymaga szybkiej implantacji, ze względu na możliwość zarośnięcia przestrzeni ślimaka. (Wróć do artykułu)

[2]

Lista ośrodków wszczepiających implanty ślimakowe u dorosłych i dzieci: http://razemdlasluchu.pl/implanty-sluchowe/osrodki-wszczepiajace-implanty-sluchowe/. (Wróć do artykułu)

Bibliografia:

Przewoźny T. i in., Nowoczesne zasady kwalifikacji chorych do implantacji ślimakowych, Forum Medycyny Rodzinnej, T. 7, nr 6, 2013, Gdańsk, s. 342-348.