Czy wiesz, w jaki sposób problemy ze słuchem mogą wpływać na nasze samopoczucie i zdrowie psychiczne? Istnieje coraz więcej dowodów na to, że utrata słuchu może prowadzić do wystąpienia depresji. Niedosłuch to zatem znacznie więcej, niż tylko trudności ze słyszeniem. Może on prowadzić do poważnych ograniczeń w codziennym życiu, wpływać na nasze relacje społeczne, a w konsekwencji nawet zdrowie psychiczne. Liczne badania wykazały, że osoby z utratą słuchu są znacznie bardziej narażone na wystąpienie depresji, niż osoby słyszące prawidłowo.

Depresja stanowi obecnie jedno z największych, o ile nie największe, wyzwanie medyczne. Występuje u około 25% pacjentów w wieku podeszłym, a częstość występowania depresji u pacjentów z utratą słuchu wynosi aż 35,6% [1]. W wielu badaniach wskazuje się na wyraźny związek pomiędzy utratą słuchu, a depresją [2, 3].

Objawy depresji:

Smutek i przygnębienie - choć smutek jest naturalną reakcją na trudne sytuacje, gdy trwa zbyt długo i jest zbyt intensywny - stanowi objaw depresji.

Utrata zainteresowania - rzeczy, które kiedyś sprawiały przyjemność i dawały radość, przestają być interesujące.

Zmiany w apetycie / utrata lub przyrost wagi – apetyt może się zmniejszyć lub przeciwnie - zwiększyć, co prowadzi do nienaturalnych wahań wagi.

Problemy ze snem - może wystąpić bezsenność lub nadmierna senność.

Zmęczenie i brak energii – osoby borykające się z depresją mogą odczuwać stałe uczucie zmęczenia i braku energii.

Trudności z koncentracją - częstym objawem depresji mogą być trudności z zapamiętywaniem, koncentracją i podejmowaniem decyzji.

Zmiany w aktywności - zmniejsza się codzienna aktywność, a pojawia unikanie obowiązków.

Drażliwość - częstym symptomem depresji jest nadmierna wrażliwość na bodźce zewnętrzne.

Myśli samobójcze - w cięższych przypadkach depresji mogą pojawiać się myśli o śmierci lub samobójstwie.

Co łączy problemy ze słuchem i depresję?

Izolacja społeczna - osoby z niedosłuchem często unikają spotkań towarzyskich, co prowadzi do występowania uczucia samotności i izolacji, a to z kolei może przyczynić się do rozwoju depresji. Obawa przed nieporozumieniami i kompromitacją związanymi z niezrozumieniem rozmówców może prowadzić do unikania kontaktów społecznych. Gdy proste rozmowy stają się wyzwaniem i źródłem frustracji, osoby z niedosłuchem mogą czuć się odrzucone i osamotnione, same skazując się na pozostawanie na marginesie życia społecznego.

Trudności w komunikacji - problemy ze słyszeniem oraz zrozumieniem innych mogą osłabiać więzi z rodziną i przyjaciółmi. Przy niedosłuchu rozumienie tego, co mówią inni, wymaga dużego wysiłku, a to może prowadzić do szybkiego męczenia się i zniechęcenia.
Zmniejszenie aktywności - problemy ze słyszeniem dźwięków otoczenia ograniczają przyjemność płynącą z uczestniczenia w wydarzeniach sportowych i kulturalnych, takich jak koncerty czy przedstawienia teatralne. Osoby z niedosłuchem często więc rezygnują z ulubionych zajęć, co może prowadzić do przygnębienia i w konsekwencji do depresji.

Utrata niezależności - niedosłyszenie może ograniczać zdolność do samodzielnego funkcjonowania. Zrozumienie komunikatów na dworcu, wizyta u lekarza, zakupy czy załatwienie spraw urzędowych mogą być bardzo utrudnione i prowadzić do poczucia bezradności i braku kontroli, a nawet do utraty poczucia własnej wartości.

Zmiany w mózgu – gdy brakuje bodźców dźwiękowych, obszary odpowiedzialne w mózgu za ich przetwarzanie zaczynają się stopniowo „wyłączać". Może to prowadzić do zmian w innych obszarach mózgu, które odpowiadają zarówno za nastrój, jak i zdolności poznawcze.

Jak aparaty słuchowe mogą pomóc w walce z depresją?

W komunikacji - aparaty słuchowe ułatwiają komunikację, przez co zmniejsza się poczucie izolacji.

W życiu społecznym - dzięki wsparciu osłabionego słuchu aparatami osoby z niedosłuchem mogą ponownie bez przeszkód uczestniczyć w życiu towarzyskim i zawodowym, co może zwiększyć ich poczucie własnej wartości i niezależności.

W walce ze stresem - trudności w komunikacji często prowadzą do stresu. Aparaty słuchowe pomagają niwelować stres z tym związany.

W jakości życia - lepsze słyszenie to lepsza jakość życia, która przekłada się na poprawę nastroju, a także powrót do równowagi i dotychczasowego stylu życia.

Co jeszcze można zrobić w walce z depresją?

Wczesna diagnoza i konsultacja lekarska - jeżeli podejrzewasz u siebie depresję, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Leki przeciwdepresyjne pomagają w regulacji poziomu neuroprzekaźników w mózgu.

Terapia - wsparcie psychologiczne może pomóc w radzeniu sobie z emocjami związanymi z utratą słuchu i depresją.

Zdrowy styl życia - aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą poprawiać nastrój i samopoczucie.

Niedosłuch nie musi oznaczać utraty jakości życia, a aparaty słuchowe to nie tylko urządzenia medyczne, ale przede wszystkim wsparcie, które może poprawić jakość życia osób z niedosłuchem i depresją. Poprzez poprawę komunikacji z otoczeniem, zmniejszenie izolacji i stymulację mózgu, aparaty słuchowe mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia depresji i do poprawy ogólnego samopoczucia.

Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej osoby depresję, nie zwlekaj z konsultacją ze specjalistą. Im wcześniej rozpoznana zostanie choroba, tym skuteczniejsze będzie leczenie.
Pamiętaj, że depresja jest uleczalna, a ty nie jesteś sam/a.
Numery telefonów zaufania:
116 123 - Ogólnopolski Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży
981 01 01 - Ogólnopolska Linia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym

Bibliografia i źródła:
1. Chien W, Lin FR. Prevalence of hearing aid use among older adults in the United States. Arch Intern Med. 2012; 172(3): 292–293, doi: 10.1001/archinternmed.2011.1408, indexed in Pubmed: 22332170.
2. Keidser G, Seeto M. The Influence of social interaction and physical health on the association between hearing and depression with age and gender. Trends Hear. 2017; 21: 2331216517706395, doi:10.1177/2331216517706395, indexed in Pubmed: 28752806
3. Rosso AL, Eaton CB, Wallace R, et al. Geriatric syndromes and incident disability in older women: results from the women’s health initiative observational study. J Am Geriatr Soc. 2013; 61(3):371–379, doi: 10.1111/jgs.12147, indexed in Pubmed: 23452034

https://journals.viamedica.pl/psychiatria/article/view/71317
https://wws.wzp.pl/sites/default/files/kompendium-wiedzy-projekt-pt.-depresja-bez-tajemnic.pdf
https://zwierciadlo.pl/psychologia/127476,1,niedosluch-moze-powodowac-depresje.read
https://www.audiology.org/consumers-and-patients/hearing-and-balance/depression-and-hearing-loss/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S002239562400428X